System punktowy

Co to jest system punktowy w wyższej uczelni?

W tradycyjnym systemie kształcenia na wyższej uczelni zaliczenie semestru, roku, czy też uzyskanie określonego rodzaju dyplomu polega na zaliczeniu wszystkich przedmiotów objętych programem. W systemie punktowym natomiast student zobowiązany jest do zgromadzenia określonej liczby punktów przypadającej na kolejne okresy rozliczeniowe (semestry, lata czy całe studia).
Podstawową cechą tego systemu jest przyjęcie zasady, która mówi, że uzyskanie przez studenta punktów związane jest jedynie z faktem zaliczenia przedmiotu, a nie ma nic wspólnego z otrzymaną oceną. Oznacza to, że punkty te przyznawane są studentowi jedynie wtedy, gdy uzyska ocenę pozytywną z danego przedmiotu, nie ma tu natomiast żadnego znaczenia jaka jest to ocena - bardzo dobra czy dostateczna.
System punktowy polega na przyporządkowaniu każdemu przedmiotowi określonej liczby punktów, liczby która odzwierciedla nakład pracy jaki jest wymagany do zaliczenia tego przedmiotu, w stosunku do całkowitego nakładu pracy wymaganego do zaliczenia roku.
Należy podkreślić, że nakład pracy obejmuje zarówno pracę studenta w czasie zajęć z udziałem nauczyciela akademickiego, jak też jego pracę własną na uczelni i w domu. Zatem punkty odnoszą się do wkładu pracy studenta. Ich zdobywanie stanowi mechanizm dokumentowania postępów studenta, natomiast nie ma nic wspólnego z systemem oceniania w ujęciu tradycyjnym - istnieje on niezależnie od systemu punktowego i jest miarą w jakim stopniu student opanował określoną wiedzę.
Nawiązując do Europejskiego Systemu Transferu Punktów (ECTS), który stanowi zespół procedur ułatwiających uczelni macierzystej uznawanie zaliczeń przedmiotów lub okresów studiów odbytych na innych uczelniach, przyjmujemy że łączna liczba punktów przyporządkowanych przedmiotom i innym zajęciom występującym w planie każdego roku studiów wynosi 60. W przypadku elastycznych systemów studiowania, w których istnieje duża swoboda wyboru przedmiotów, ustalenie to dotyczy tzw. "modelowego" czy też "wzorcowego" zestawu przedmiotów.
 
Ogólne zasady systemu punktowego.

Wydaje się rzeczą oczywistą, że system punktowy powinien być jednolity dla wszystkich kierunków studiów w obrębie uczelni. Choć nie można się spodziewać, że we wszystkich uczelniach systemy te będą identyczne, to jednak celowe jest aby podstawowe zasady i reguły były wspólne. W ten sposób stanie się on bardziej zrozumiały i czytelny - nie tylko wśród społeczności akademickiej. 
 
Ustalenia podstawowe.

Zasady systemu są wspólne dla wszystkich rodzajów (magisterskie, inżynierskie) i form prowadzenia studiów (dzienne, wieczorowe, zaoczne).
Przydziałem punktów są objęte wszystkie przewidziane programem przedmioty (obowiązkowe i obieralne) oraz elementy programu studiów (np. prace przejściowe, pracownie problemowe, prace dyplomowe etc.), które podlegają ocenie.
Punkty przypisywane są całym przedmiotom, a nie poszczególnym formom zajęć, takim jak np. wykłady, ćwiczenia, zajęcia laboratoryjne lub projektowe, choć w okresie "przejściowym" wprowadzania systemu można przyjąć odstępstwa od tej zasady
Uzyskanie pozytywnych ocen z wszystkich zajęć wchodzących w skład danego przedmiotu w określonym semestrze (roku) jest równoznaczne z przypisaniem do indywidualnego konta studenta liczby wszystkich punktów przyporządkowanych temu przedmiotowi.
Modelowy rok zajęć przewidzianych danym programem jest równoważny 60 punktom.
Uzyskanie dyplomu, poza spełnieniem wymagań programowych, wymaga zdobycia liczby punktów proporcjonalnej do nominalnego czasu trwania studiów, np. dla czteroletnich studiów inżynierskich jest to 4 x 60, czyli 240 punktów, a dla pięcioletnich studiów magisterskich 5 x 60 czyli 300 punktów. 
 
Co zmienia system punktowy?

System punktowy pozwala na bardziej liberalne potraktowanie rejestracji na kolejny semestr czy rok studiów. Zwykle bowiem nie jest wymagane aby student uzyskał maksymalną liczbę punktów, to jest taką, która wynika z pomnożenia liczby semestrów przez 30 czy liczby lat przez 60. Stwarza to możliwość wyboru indywidualnego tempa studiowania - można skrócić czas studiów, ale także można studiować trochę wolniej.
W systemie punktowym traci sens pojęcie rejestracji warunkowej. Zastępuje ją pełna rejestracja ze zmniejszoną, ale określoną dla danego etapu studiów, liczbą punktów.
Przed obroną pracy dyplomowej konieczne jest uzupełnienie wszystkich braków programowych i uzyskanie pełnej liczby punktów wynikającej z pomnożenia przewidzianej programem liczby lat studiów przez 60.
Wprowadzenie systemu punktowego pozwala na odmienne od tradycyjnego wyznaczanie oceny średniej. W miejsce średniej arytmetycznej wprowadza się średnią ważoną, gdzie współczynnikiem wagi są punkty przypisane poszczególnym przedmiotom. Pozwala to "docenić" dobre oceny uzyskane z pracochłonnych i trudnych przedmiotów.
 
Stosowaną formułę zapisać można w postaci.

W systemie punktowym nie występuje pojęcie powtarzania roku czy semestru - powtarzane mogą być poszczególne przedmioty. Stąd, inaczej rozwiązuje się sprawy odpłatności za ewentualne repetowanie. Odpłatność ta zależna jest od liczby punktów przypisanych przedmiotowi, który nie został zaliczony.
Odpowiednio skonstruowany system punktowy umożliwia studentowi gromadzenie punktów z oferty całej uczelni, a nawet poza nią, i w konsekwencji jest dobrym narzędziem zapewniającym sprawne funkcjonowanie elastycznego systemu studiowania.
Niewątpliwą zaletą systemu, poza wszystkimi innymi możliwościami, których wykorzystanie zależy od pomysłowości władz wydziału czy uczelni, jest aktywna rola studenta podczas studiów. Dokonywanie wyborów przez studenta, zamiast prowadzenie go za rękę przez z góry narzuconą sekwencję przedmiotów, wydaje się być ważnym elementem wychowawczego oddziaływania uczelni i rozwoju osobowego studenta. 
 
Czy system punktowy jest nam potrzebny?

Zdecydowanie tak! System punktowy to nie tylko mniej lub bardziej automatyczne zastąpienie istniejących limitów godzinowych przez punkty, ale także stworzenie innego sposobu myślenia o studiach, programach, studentach, zaliczaniu etc.
System punktowy może być narzędziem bardzo użytecznym w procesie kształtowania toku studiów - zarówno poprzez wybór ścieżek programowych, tempa studiowania, jak i możliwości kształcenia interdyscyplinarnego.
Dążymy do tego, aby każdy student mógł zindywidualizować swoją drogę do dyplomu. Elastyczny system studiowania jest już stosowany w polskich uczelniach. Trudno go sobie wyobrazić bez wprowadzenia systemu punktowego.